Turystyka osób niewidomych
Uprawianie turystyki przez ludzi niepełnosprawnych może stać się czynnikiem przeciwdziałającym hipokinezji czyli niedoborowi ruchu, wpływającemu destrukcyjnie na zdrowie i samopoczucie każdego człowieka. Kalectwo jest czynnikiem ograniczającym w sposób istotny możliwości życiowe człowieka, powodującym stres, brak wiary, wpędzającym w depresję, wywołującym często poczucie niższości i niepełnowartościowości. Turystykę ludzi niepełnosprawnych należy więc traktować jako rozrywkę, relaks, ale także jako środek terapeutyczno-wychowawczy. Ta forma aktywności ruchowej łagodzi następstwa wywołane kalectwem i umożliwia ludziom niewidomym próbę sił i możliwości, a poprzez pokonywanie trudności pozwala na budzenie wiary w samych siebie i utwierdzanie w przekonaniu o pełnej wartości w społeczeństwie. Turystyka i Krajoznawstwo poza wartościami poznawczymi i podnoszeniem sprawności fizycznej daje niewidzącemu możność autentycznych doznań zarówno w grupie koleżeńskiej jak i w społeczności ludzi pełnosprawnych. Formy te wyzwalają potrzebę współzawodnictwa, samo potwierdzenia oceny społecznej. Dobór form pracy w realizacji zadań z zakresu edukacji turystycznej zależy od inwencji prowadzącego. Mogą to być wycieczki, rajdy, zloty.
Piesze imprezy turystyczne muszą jednak być dobrze przygotowane i musi być zapewniona pomoc osób widzących, zwłaszcza całkowicie niewidomym. Niewidomi i słabowidzący uprawiają również inne formy turystyki pieszej, np. Nordic Walking. Jest to chodzenie ze specjalnymi kijkami. Stosowany jest przez niewidomych i słabowidzących na spacerach, na wycieczkach pieszych, na rajdach oraz podczas zawodów. Zawody takie są organizowane jako urozmaicenie imprez biegowych, a także jako samodzielne imprezy rekreacyjne. Niewidomi chodzą w specjalnej uprzęży. Pierwsza idzie osoba widząca lub słabowidząca, a za nią osoba niewidoma. Obie osoby nakładają uprząż i połączone są dwiema rozciągliwymi linkami. Umożliwia to niewidomemu wyczuwanie ruchów przewodnika i reagowanie na nie, a rozciągliwość linek chroni przed szarpnięciami. Takie połączenie niewidomego z przewodnikiem nie zajmuje rąk obydwu osób i umożliwia swobodne posługiwanie się kijkami – tandem przewodnik-niewidomy może swobodnie poruszać się po szlakach nizinnych i górskich przy pomocy kijów do nordic-walkingu.Turystyka górska jest formą turystyki pieszej. Niewidomi i słabowidzący chodzą po górach w celach rekreacyjnych, towarzyskich i turystycznych. Turystyka górska jest trudniejsza od turystyki nizinnej pieszej. Niewidomi na szlakach górskich potrzebują pomocy osób widzących, ale z górskiej turystyki czerpią niewątpliwe korzyści zdrowotne, fizyczne, psychiczne i społeczne. Niewidomi jeżdżą na tandemach. Osoba niewidoma jedzie na tylnym siodełku, a na przednim osoba widząca, która kieruje rowerem. Rajdy rowerowe organizowane są w Polsce od kilkudziesięciu lat. Rajdy rowerowe niewidomych i słabowidzących posiadają walory rehabilitacyjne. Przede wszystkim wymagają kondycji fizycznej i kondycję tę wzmacniają. Pozytywnie wpływają również na psychikę i na uspołecznienie.
Rola przewodnika w oprowadzaniu grup niewidomych
Brak lub znaczne upośledzenie wzroku stanowi istotne utrudnienie w uprawianiu turystyki Całkowicie niewidomy nie może sam wyruszyć na dowolnie wybrany szlak turystyczny, nawet jeśli na co dzień porusza się samodzielnie przy pomocy białej laski. Niemożność dostrzeżenia oznakowania szlaku ogranicza samodzielność. Do tego potrzebni są dobrzy przewodnicy turystyczni, którzy dzięki swej wiedzy turystycznej i umiejętnościom słownego przekazu pomogą niewidomym i ich przewodnikom oglądać widoki, poznawać przyrodę i wzbogacać wiedzę. Można zaryzykować stwierdzenie, że siła oddziaływania wychowawczego turystyki będzie tym większa, im wcześniej wprowadzi się młodego człowieka w turystykę.8 W kontaktach z niewidomymi trzeba umieć rozróżniać i indywidualizować podejście do ludzi, którym przewodnik stara się pomóc w poznawaniu tego, co im przekazuje. Przewodnik turystyczny prowadzący taką grupę niewidomych musi czuwać w sposób szczególny nad bezpieczeństwem, mieć pewność, że wszyscy wycieczkowicze mają opiekunów umiejących prowadzić niewidomych. Bardzo często przewodnik oprowadzający niewidomych doznaje radosnego uczucia spowodowanego dobrą komunikacją z grupą, dużego zainteresowania uczestników wycieczki zwiedzanymi obiektami, słowem są to osoby zwykle inteligentne, łatwo zapamiętujące informacje. Prowadzenie wycieczki krajoznawczej z niepełnosprawnymi turystami powinno być nadzwyczaj starannie przygotowane i to tak przez organizatora, jak i przez prowadzącego wycieczkę przewodnika, tym bardziej, że nie zdarzają się często. Informacja przewodnicka powinna być żywa, interesująca, pobudzająca do zainteresowania tematem odbiorców. Osobom tym należy opisywać przedmiot zwiedzania w sposób dość szczegółowy. Należy opowiadać „malowniczo i fotograficznie” co ma oznaczać, że opowiadanie ma być dokładne i ciekawe. Przy oprowadzaniu grup niewidomych po zabytkowych miastach czy obiektach więcej miejsca poświęcić należy opisom ciekawych zwyczajów i wydarzeń historycznych, a z opisu architektury wybrać sprawy najbardziej charakterystyczne i takie, które są możliwe do obserwacji poprzez dotyk. W tym wypadku ważne jest dostosowanie tempa wycieczki do potrzeb niewidomych, którzy po wysłuchaniu opowieści przewodnika potrzebują więcej czasu aby dotykać kory drzew, elementów architektury, kolumn, wyposażenia świątyń, czy innych przedmiotów, której wartość artystyczną poznali .